ŞEMA TERAPİ

Şema nedir?

Şemalar, çocukluk döneminde oluşmaya başlayan, yaşamımız boyunca karmaşıklaşarak dayanıklı ve kalıcı hale gelen olumsuz kalıp yargılardır.  Bunlar, zihnimizin bizi hayatta tutmak için oluşturduğu kısa  yollar gibidir.  Kendimizle ve çevremizle ilgili sorgulamadan kabul ettiğimiz inanç ve duygular – yani şemalar – sayesinde dünyayı çok daha hızlı algılayıp, çok daha hızlı kararlar alabiliriz. Ancak çocukluk döneminde bizi hayatta tutan bu kalıplar, ergenlik ve yetişkinlikte çoğunlukla uyum bozucu hale gelir ve tekrarlayan pek çok duygusal problemin temelini oluşturur. Şemalar kendi kendilerine varlıklarını devam ettirir ve değişime oldukça dirençlidir. Şema, sürekliliğini sağlamak için devamlı mücadele eder ve doğruluğunu sorgulamadan kabul eden bireylerde varlığını sürdürme konusunda bir hayli başarılıdır. Bu kadar kalıcı ve hayatımızın her alanını etkileyen şemalarımızın genellikle farkında değilizdir. Bizleri oldukça sinsi bir şekilde yönetirler. Bir tetikleyici ortaya çıktığında – ki bu tetikleyici bazen bir olay, durum, görüntü, ses ve hatta koku olabilir – o anda  düşüncelerimize, duygularımıza ve beden duyumlarımıza şemamız hükmeder. Bu anlar çoğunlukla işlevsel olmayan düşüncelere takılıp, olumsuz duygular deneyimlemek zorunda kaldığımız durumlardır. Özetle,  şemalarımızla baş etmeyi öğrenene kadar, çocukluğumuzdan gelen olumsuz kalıpları kendimize zarar verme ya da zor durumlarda bırakma pahasına tekrar ederiz.

Şema Terapi nedir?

Şema Terapi’nin kurucusu Dr. Jefferey E. Young, Bilişşel Davranışçı Terapi (BDT) yöntemlerinin özellikle kronik sorunlar yaşayan bazı danışanlarında yetersiz kaldığını fark ettikten sonra BDT temelli terapi çalışmalarına, Psikodinamik Terapi, Bağlanma Teorisi ve Gestalt Terapi yaklaşımlarıdan farklı unsurlar eklemiştir. Young çalışmalarında 18 farklı şema tanımlamıştır ve terapinin amacını danışanın mevcut probleminin kökeninde yatan şemalarını fark etmesine, yönetmesine ve ilerleyen aşamalarda değiştirmesine yardımcı olmak şeklinde tanımlamıştır. Şema terapi sürecinin başında danışanlar öncelikle şemalarını ve şemalarının kökenlerini tanır. Daha sonra şemaları tetiklendiğinde bunu fark etmeyi ve şemaya dur demeyi öğrenir. İlerleyen aşamalarda ise onlarla nasıl başa çıkacağını deneyimleyerek tekrarlayan sorunlarını değiştirmeyi amaçlar.

Şema Terapi hangi sorunlarda etkilidir?

Şema terapi aslen Sınır Kişilik Bozukluğu, Histrionik Kişilik bozukluğu, Narsistik Kişilik Bozukluğu, Bağımlı Kişilik Bozukluğu gibi diğer terapi yöntemlerine olumlu yanıt vermeyen kişilik bozukluklarının tedavisi için tasarlanmıştır. Ancak son yıllarda yapılan çalışmalar, depresyon, öfke kontrolü problemleri, düşük benlik algısı, ilişki sorunları ve kaygı problemleri, bağımlılık, yeme bozuklukları gibi kökeni çocukluk dönemine dayanan pek çok rahatsızlıkta şema terapinin oldukça etkili olduğunu göstermektedir.